28 stycznia roku 1905 dwie najsilniejsze partie lewicowe w należącym do Imperium Rosyjskiego Królestwie Polskim – Polska Partia Socjalistyczna i Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy – wezwały robotników do strajku. Do protestu włączyło się 400 tys. osób. Była to reakcja na „krwawą niedzielę” w Petersburgu, czyli brutalne stłumienie wystąpień rosyjskich robotników. Tym samym rozpoczęła się na ziemiach polskich rewolucja roku 1905. W walkach o podłożu rewolucyjnym i klasowym, ale również poniekąd narodowowyzwoleńczym, ginęli ludzie. Rewolucję potępiła jednak endecja uważając, że zryw nie może doprowadzić do odzyskania przez Polskę niepodległości, a umierający przelewają krew nie za sprawę Ojczyzny.
