Podlasie kryje w sobie ślady dawnej potęgi Imperium Rosyjskiego, a jednym z najbardziej fascynujących świadectw tej historii jest Carska Droga. Trasa została wytyczona i wybudowana pod koniec XIX wieku na rozkaz cara Mikołaja II. Jej głównym celem było połączenie strategicznych twierdz w Grodnie, Osowcu i Łomży, co umożliwiało szybkie przemieszczanie wojsk i sprzętu wojennego w zachodnich rubieżach imperium. Dziś droga stanowi niezwykłe połączenie historii militarnej, technicznych wyzwań XIX wieku i dzikiej przyrody Podlasia.
Budowa w trudnych warunkach
Prace nad drogą rozpoczęto w 1895 roku i trwały aż do 1907. Budowa wymagała pokonania bagien, torfowisk i rozległych terenów podmokłych Biebrzańskiego Parku Narodowego. Aby stworzyć stabilną nawierzchnię, wykorzystywano faszynę, torf, kamienie i żwir. Robotnicy, w większości miejscowi mieszkańcy, pracowali w trudnych i niebezpiecznych warunkach, często w głębokiej wodzie i błocie. Choć inwestycja miała charakter ściśle militarno-strategiczny, była dla nich okazją do lepszego zarobku i względnego dostatku.
Ciekawostka: Niektóre odcinki drogi biegną w niemal idealnie prostych liniach, co miało ułatwić szybkie przemieszczanie wojsk. Legenda głosi, że zostały one wytyczone przez samego cara „linijką na mapie”, a trasa miała docelowo łączyć Grodno aż z Warszawą. Takie prostoliniowe odcinki, przecinające bagna i torfowiska, do dziś robią ogromne wrażenie na turystach i historykach.
Droga w służbie wojskowej
Carska Droga od początku służyła strategicznym celom wojskowym. Podczas I wojny światowej umożliwiała skuteczną obronę Twierdzy Osowiec, jednej z najciekawszych twierdz europejskich, która nigdy nie została zdobyta w bezpośrednim szturmie. Historia tego miejsca, w tym słynny „Atak gazowy” z 1915 roku, stała się symbolem niezwykłej wytrwałości i odwagi obrońców.
W 1939 roku droga znów znalazła zastosowanie wojskowe, gdy polscy żołnierze przemieszczali się w rejon odcinka Wizna – często określanego mianem polskich „Termopili” ze względu na heroiczny opór wobec przeważających sił niemieckich. Po zakończeniu II wojny światowej Carska Droga utraciła znaczenie militarne i stopniowo przekształciła się w lokalny szlak komunikacyjny, choć wiele jej fragmentów pozostawało w stanie pierwotnym, zachowując charakter historyczny.
Dziedzictwo i turystyka
Dziś Carska Droga przyciąga turystów, rowerzystów i miłośników historii. Trasa oferuje malownicze widoki na bagna Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz możliwość spotkania dzikiej zwierzyny – od łosi po liczne ptactwo wodne i rzadkie gatunki roślin. Pełna długość drogi wynosi około 128 km, z czego 119 km znajduje się w granicach Polski, jednak w turystyce najczęściej promowany jest 33-kilometrowy odcinek Strękowa Góra – Osowiec, który łączy wygodny dojazd z niezwykłymi krajobrazami. Co ciekawe, niektórych miejscach droga wciąż zachowuje brukowaną nawierzchnię sprzed ponad stu lat, a wzdłuż niej można natknąć się na historyczne mostki i groble, będące świadectwem kunsztu XIX-wiecznych inżynierów. Każdy krok po tej trasie to spacer przez historię, w której splatają się wysiłek ludzki, wojskowe strategie i natura.
Carska Droga to nie tylko relikt strategicznych planów carskiej Rosji. To również pomnik ludzkiej pracy i niezwykłej przyrody Podlasia, który przetrwał burzliwe dzieje XX wieku i nadal zachwyca swoją historią oraz krajobrazami. Spacerując czy pedałując po jej groblach i prostych odcinkach, można poczuć, jak historia wkracza w codzienność, a każdy kamień i każda kropla wody w torfowisku przypominają o czasach, gdy droga ta miała decydujące znaczenie dla losów regionu i całego imperium.
/pkp/
Foto: grafika własna
—
Tekst powstał w ramach aktywności Podlaskiego Klubu Patriotycznego.
Powstanie Podlaskiego Klubu Patriotycznego było możliwe dzięki dofinansowaniu ze środków Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w ramach Funduszu Patriotycznego – edycja Niepodległość po polsku. Lokal znajduje się w Białymstoku przy ul. Jurowieckiej 30A/2.
