Jesień ludów – proces zmian politycznych i gospodarczych w krajach Europy Środkowo – Wschodniej zapoczątkowany w 1989 roku, który doprowadził do załamania i ostatecznego upadku komunizmu w tej części świata. Na skutek kryzysu gospodarczego, a także politycznego hegemon bloku wschodniego – ZSRR, nie był w stanie reagować na zachodzące wolnościowe zmiany w państwach mu podległych oraz na przeprowadzane przez nie wolnorynkowe reformy, których niepodległościowe tendencje wzrastały również na skutek wydarzeń w Polsce. W Bułgarii już w maju 1989 roku doszło do masowych protestów przeciwko dyktatorskiej władzy Todora Żiwkowa, a ich symbolem stał się List 121 intelektualistów, którego sygnatariuszy bułgarski reżim postawił przed sądem, a także (wzorowane na polskim przykładzie) obrady okrągłego stołu. W Czechosłowacji protesty trwały cały 1989 rok i to pomimo brutalnych pacyfikacji. Utworzono Forum Obywatelskie na czele z Vaclavem Havlem, a w dniach 17-19 listopada, na skutek działań demonstrantów, komunistyczny rząd przekazał władzę opozycji. Aksamitna rewolucja rozpoczęła się na dobre. 29 grudnia Havel objął urząd prezydencki, a 8 czerwca 1990 roku odbyły się pierwsze wolne wyboru do, jeszcze wspólnego, czechosłowackiego parlamentu. Na Litwie twarzą zmian stała się Vytautas Landsbergis stojący na czele Sąjūdisu, czyli Litewskiego Ruch na Rzecz Przebudowy powstałego w czerwcu 1988 roku. 11 marca 1990 roku litewka Rada Najwyższa podjęła uchwałę o utworzeniu wolnej i suwerennej republiki oraz proklamowała niepodległość. Łotwa niepodległość ogłosiła 4 marca 1990 roku, a Estonia 2 lutego. W NRD ośrodkami sprzeciwu wobec rządów silnej ręki Ericha Honeckera były Berlin oraz Drezno. Odbywała się tam fala protestów, a opozycja skupiła się w Nowym Forum. Miejsce Honeckera zajął Egon Krenz, jednak nie zdołał już ustabilizować sytuacji. 9 listopada 1989 roku zburzono mur berliński, 18 marca 1990 roku przeprowadzono wolne wybory, a oficjalne zjednoczenie Niemiec miało miejsce 3 października. W Rumunii rządzonej przez Nicolae Ceausescu protesty wybuchły dość późno w porównaniu do sąsiednich krajów, bo dopiero pod koniec 1989 roku. Wydarzenia przybrały jednak szybki bieg. W grudniu ludność Timisoara rozpoczęła protesty, a wkrótce dołączyli do nich Budapesztańczycy. Komunistyczny dyktator odpowiedział siłą wprowadzając stan wyjątkowy, a także wydał rozkaz do masowych pacyfikacji protestujących. Jednakże żołnierze odmówili wobec czego Ceausescu uciekł na południe Rumunii. Został szybko schwytany i wraz z małżonką skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 25 grudnia 1989 roku, a egzekucję transmitowano na żywo. Na Węgrzech główną opozycję tworzyło Węgierskie Forum Demokratyczne oraz Związek Wolnych Demokratów. Te dotychczasowe dysydenckie organizacje wpłynęły na zgodę komunistycznych węgierskich władz do rozmów w ramach trójkątnego stołu. Pierwsze wolne wybory odbyły się w marcu 1990 roku, a prezydentem został Arpad Goncz z Węgierskiego Forum Demokratów. Oczywiście jesień ludów miała miejsce również i w Polsce, która rozpoczęła proces wolnościowych zmian. Również Albanię i Jugosławię, niezależne od ZSRR, objęła fala protestów oraz demokratycznych przemian.
