Panslawizm – doktryna polityczna mająca na celu zjednoczenie wszystkich Słowian. Powstała w XIX wieku. Po raz pierwszy poglądy panslawizmu przedstawił czeski pisarz Jan Herkel, który wówczas ujmował go w ramy lingwistyczne – tzn. wspólna grupa języka była główną determinantą łączącą Słowian, a oprócz tego wskazywał na czynnik bliskości kulturalnej. Idea panslawizmu zyskiwała nowych orędowników niemal w każdym słowiańskim narodzie. Na Bałkanach jego odmianą był iliryzm i jugosłowianizm, w Austrii (później w monarchii austro-węgierskiej) austroslawizm zakładający większy wpływ Słowian na rządy w kraju, w Polsce – a przede wszystkim wśród przedstawicieli demokratycznych odłamów Wielkiej Emigracji – zjednoczenie Słowian miało odbyć się bez udziału Rosji (z tego względu Polaków określano „Judaszami Słowian” czy też „Judaszami Słowiańszczyzny” na co wpływ miał opór przed rusyfikacją, a także wyznawanie katolicyzmu). W Rosji panslawizm zyskał największą popularność. Wśród jego propagatorów należy przede wszystkim wymienić Aleksandra Hercena i Michaiła Bakunina. Oprócz nich aktywni byli również tzw. słowianofile (Daniewski, Pogodin), którzy swoją teorię oparli na trójjedynej zasadzie – sformułowanej przez carskiego ministra oświaty Uwarowa – prawosławie, samowładztwo, ludność. Zgodnie z nią Rosja mogła istnieć niezależnie od pozostałych państw Europy, co byłoby możliwe dzięki powstaniu Wielkiego Związku Wszechsłowiańskiego z carem na czele, który sprawowałby niepodzielną władzę. Idea panslawizmu nie zyskała większego poparcia, a w końcu XIX wieku właściwie przestała istnieć.
