Spisz – kraina historyczna w Karpatach na obecnym pograniczu Polski i Słowacji. Aktualnie większość Spiszu znajduje się na terytorium Republiki Słowackiej, zaś tzw. Polski Spisz to zaledwie kilka procent całej krainy. W przeszłości sytuacja wyglądała różnie, a kraina znajdowała się zarówno pod politycznymi wpływami polskimi i węgierskimi, jak i kulturowymi wpływami górali słowackich i polskich oraz osadników niemieckich, grup węgierskich, romskich oraz Rusińskich (łemkowskich, ukraińskich i innych). Pierwotna wczesnośredniowieczna granica polsko-węgierska przebiegała na Spiszu w sposób korzystniejszy dla Polski względem aktualnej sytuacji, ale w okresie wieków średnich sąsiedzi z południa prowadzili ekspansję poprzez kolonizację i stopniowo przesuwali granicę ku północy. Z czasem zaczęła pojawiać się i polska kolonizacja, a na Spisz przybywała ludność polska z Sądecczyzny. Ponadto po okresie najazdów tatarskich Spisz został objęty kolonizacją niemiecką. Przypływ migrantów pozytywnie wpłynął na rozwój lokalnego górnictwa i powstawanie miast. Z czasem spiskie społeczeństwo zostało dodatkowo wzbogacone substratem wołoskich pasterzy i ich doświadczeniami w tym zakresie. Istotnym elementem spiskiej historii był zastaw z roku 1412, gdy król Polski Władysław Jagiełło pożyczył królowi Węgier 37 tys. kop groszy praskich. W zamian do czasu zwrotu środków otrzymał w posiadanie kilkanaście spiskich wsi i miast. Z powodu braku spłacenia długu ziemie pozostały przy Polsce niemalże do I rozbioru w XVIII wieku. Węgierskie próby siłowego odzyskania ziem nie powiodły się. Po okresie rozbiorów Spisz, podobnie jak sąsiednia Małopolska, znalazły się pod władzą Habsburgów. Z czasem, w wyniku reformy Imperium, przyłączono Spisz do węgierskiej części CK Monarchii. W tym też okresie kwestie etniczne zyskały na znaczeniu. Z jednej strony Węgrzy prowadzili madziaryzację, z drugiej zaś Słowacy i Polacy krzewili swoje tożsamości narodowe. Po roku 1918 obecność Węgrów na tych ziemiach stała się historią, a spory zaczęto toczyć na linii Warszawa-Praga. Słowacczyzna współtworzyła bowiem Czechosłowację, która chciała przyłączyć cały Spisz będący wcześniej częścią Węgier. Z kolei Polacy planowali rozciągnąć kontrolę nad obszarem zamieszkałym przez zwarte skupiska ludności polskiej. Tym samym początkowo polska administracja sięgała w głąb obecnego terytorium słowackiego. Następnie doszło do starć granicznych i ugody. Jej warunki zostały zmienione na niekorzyść Polski na mocy decyzji Rady Ambasadorów podjętej w chwili, gdy Polska całym swoim wysiłkiem broniła się przed bolszewikami. Rzeczypospolita została w znacznym stopniu wyparta ze Spiszu wbrew racjom narodowościowym teoretycznie stanowiącym podstawę ładu wersalskiego. Pamiętając o krzywdzie Polska zajęła sporne tereny jesienią roku 1938, w chwili, gdy Czechosłowacja była zagrożona ze strony III Rzeszy. Słowacy zrewanżowali się za niechlubny czyn Polski w haniebny sposób, gdy niecały rok później odzyskali ziemie podczas ataku na Polskę w sojuszu z Niemcami. Po II wojnie światowej przywrócono granicę z roku 1920 i ten stan, z małymi korektami technicznymi, trwa do dziś. Obecnie struktura etniczna po obu stronach granicy jest bardziej jednorodna niż w przeszłości. Szczególnie silne jest to po stronie polskiej, gdzie dominują Polacy, a Słowacy stanowią kilka procent społeczności. Po stronie słowackiej Polaków żyje niewielu, natomiast istnieją tam społeczności czeskie, niemieckie, romskie, ruskie i nieliczne grupy węgierskie. Największa obecnie miejscowość Spiszu to znajdujący się na Słowacji Popraw. Po stronie polskiej znajduje się 14 wiosek.
