Stefan Czarniecki – polski bohater narodowy z czasów licznych wojen Rzeczypospolitej z sąsiadami w XVII wieku, dowódca wojskowy, jedna z niewielu postaci wymienionych w polskim hymnie. Urodzony na przełomie wieku XVI i XVII Stefan w młodości służył w formacji lisowczyków – lekkiej polskiej jeździe o cechach wojska najemnego gotowego do operowania na tyłach wroga. O początkach jego kariery wiadomo niewiele. Możliwe, że brał udział w bitwie z Turkami pod Chocimiem (1621), a następnie walczył u boku Stanisława Koniecpolskiego ze Szwedami, a potem z Rosjanami (oblężenie Smoleńska). Zasłużył się także w wielkiej bitwie z Tatarami pod Ochmatowem (1644). Podczas powstania Chmielnickiego w trakcie bitwy pod Żółtymi Wodami wzięty do tatarskiej niewoli. Wykupiony zasłużył się w walce dla króla Jana Kazimierza, który doceniał jego talenty. Walczył w zwycięskiej bitwie z Kozakami i Tatarami pod Beresteczkiem (1651) oraz uczestniczył w klęsce pod Batohem (1652) – szczęśliwie przeżył rzeź polskich oficerów. Po tym wydarzeniu został mianowany, na miejsce zamordowanego Samuela Jerzego Kalinowskiego, kasztelanem kijowskim, a co oznaczało, że został senatorem. Jednak największe zasługi Czarnieckiego wiążą się z potopem szwedzkim (1655-1660). Dowódca, inaczej niż spora część narodu szlacheckiego, pozostał wierny polskiemu królowi i konsekwentnie bronił kraju oraz – także poprzez działania partyzanckie (wojna szarpana) – dążył do wygnania najeźdźców. W tym celu udało mu się zachęcić do walki także chłopów. Następnie walczył ze Szwedami w Danii oraz przeciwko Rosji. W trakcie potopu nie otrzymał buławy hetmańskiej. Doczekał się jej dopiero w 1665, na kilka tygodni przed śmiercią. Historycy oceniają go jako niezwykłego dowódcę, ale przeciętnego polityka.
