Urbanizacja – pojęcie demograficzne stosowane także w naukach historycznych, w tym w demografii historycznej. Oznacza przenoszenie się (koncentrację) ludzi ze wsi do miast. Procesy urbanizacyjne prowadzą do wzrostu odsetka osób żyjących w miastach, a intensywna urbanizacja wiązała się w historii z rozmaitymi wydarzeniami, ale także procesami i tendencjami. Współczynnik urbanizacji, a więc odsetek osób żyjących w miastach w stosunku do ogółu populacji, bywa wykorzystywany przy określaniu (jako jeden z czynników) rozwoju i zamożności danego społeczeństwa. Wynika to z faktu powiązania miast z konkretnymi formami życia gospodarczego. O ile bowiem wieś jest tradycyjnie i z oczywistych względów powiązana z rolnictwem, o tyle miasta wiążą się z przemysłem i silnym zagęszczeniem sektora usług, które często są gałęziami bardziej dochodowymi. Dodatkowo w przeszłości industrializacja (a więc uprzemysłowienie) zachodziła w miastach i to tam koncentrowały się zaawansowane technologie podnoszące poziom życia (dziś jest to mniej zauważalne, gdyż rolnictwo także wykorzystuje zaawansowane technologie, a na wieś wynalazki docierają z podobną prędkością jak do miast). U progu rewolucji przemysłowej miasta zamieszkiwało nie więcej niż 2,5 proc. całej światowej populacji. Były jednak kraje silniej zurbanizowane. W Anglii i Holandii co 3 człowiek mieszkał wówczas w mieście. W XIX wieku wielu ludzi przeniosło się jednak do miast w poszukiwaniu lepszej pracy. Odsetek miast dużych i bardzo dużych dynamicznie rósł. Dziś nadal rośnie, choć w niektórych krajach wysokorozwiniętych dostrzegalna jest tendencja opuszczania miast przez mieszkańców i zasiedlania obszarów podmiejskich oraz wsi sąsiadujących z miastami.
