W czasach nowożytnych przysłowie sugerowało przestępcom omijanie Siewierza. Dlaczego? Powód jest bardzo prosty. Księstwo siewierskie stanowiło odrębne od Polski państwo i obowiązywały w nim surowsze prawa.
Księstwo siewierskie powstało w dobie rozbicia dzielnicowego jako jedno z władztw Piastów śląskich. Z czasem jednak, w połowie XV wieku, stało się państwem należącym do biskupów krakowskich, którzy je najzwyczajniej w świecie zakupili. Władza w Księstwie nie była więc dziedziczna w rozumieniu biologicznym, ale w znaczeniu funkcji kościelnej. Każdorazowy biskup krakowski w Siewierzu był niezależnym księciem.
Biskupi krakowscy byli oczywiście powiązani z Królestwem Polskim ścisłymi więzami zarówno religijnymi, jako jedni z najważniejszych duchownych w katolickim kraju, jak i administracyjnymi i politycznymi: biskupi pełnili funkcję senatorów. Realnie więc Księstwo siewierskie łączyły bardzo ścisłe, ale zarazem nieformalne relacje z Rzeczpospolitą.
Mimo tych związków państwo posiadało wewnętrzną niezależność, a polityki zagranicznej zasadniczo nie prowadziło. Dlatego też w dobie II wojny północnej (tzw. Potopu szwedzkiego) pozostawało niezależne, ale stacjonowały tam wojska polskie, a potem zajęli je Szwedzi.
Księstwo stanowiło osobny, niezależny organizm pod względem gospodarczym i społecznym, choć nie biło własnej monety. Miało także własne wojsko oraz przepisy. I to właśnie one stoją za historią powiedzenia: bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj.
Niezwykle surowe lokalne prawo oraz przywilej katowski stanowiły połączenie, które przerażało potencjalnych bandytów. Tym samym biskupi krakowscy w roli książąt siewierskich, dziedziców Piastów śląskich, zapisali się w historii penitencjarnej jako surowi wrogowie przestępczości.
Nie pomogło to jednak Księstwu zachować niezależności. W trakcie Sejmu Czteroletniego, w oparciu o oświeceniowe tendencje unifikacyjne, Księstwo siewierskie zostało włączone do Rzeczypospolitej. Natomiast już po kilku latach przynależności do Polski wraz z całym państwem zostało podzielone przez zaborców i znalazło się w granicach Prus. Odrodzono je w dobie napoleońskiej, ale nie był to już byt trwały.
Co jednak ciekawe, biskupi krakowscy otrzymali w XIX wieku od cesarza Austrii Franciszka Józefa prawo do tytułowania się książętami siewierskimi. Ostatnim, który z tego korzystał, był Adam Stefan Sapieha, metropolita krakowski jeszcze po II wojnie światowej. Tym samym relikt rozbicia dzielnicowego i dawnego państewka feudalnego był pośrednio obecny jeszcze w dobie PRL-u.
Michał Wałach
