Jasyr – termin określający ludzi wziętych w tatarską lub turecką niewolę oraz sam fakt zniewolenia i sytuację tych ludzi. Termin stosowało się zwykle wobec Polaków oraz przedstawicieli ludów wschodniej Słowiańszczyzny, zwykle Rusinów z terenów Wołynia i Podola. Osoby były brane w jasyr najczęściej podczas tatarskich najazdów na te tereny w późnym średniowieczu i nowożytności. Z kolei Turcy brali w jasyr niekiedy w innych okolicznościach, np. podczas wojen i bitew. Ludzie wzięci w jasyr często wykupywali swoją wolność. Zamożne osoby mogły uczynić to samodzielnie lub poprzez rodziny, zaś biedniejszych wykupywał Kościół. Na ten cel organizowano specjalne zbiórki. Specjalizowały się w tym także niektóre zakony. Ludzi, którzy nie zostali wykupieni, byli sprzedawani jako niewolnicy na targu, np. w Stambule. Obszary dotknięte tatarskimi najazdami były traktowane łagodniej pod względem dziesięciny i prawa. Znane są sytuacje, gdy polskie wojsko zwyciężając bitwę z Tatarami lub Turkami uwalniało ludzi wziętych w jasyr. Po polskim, litewskim i ruskim zwycięstwie pod Łopusznem nad Chanatem Krymskim w roku 1512 wyzwolono kilkanaście tysięcy osób. Wielu ludzi wyzwolił także Jan Sobieski jako hetman, a potem jako król. Mimo częstych sytuacji z uwalnianiem wziętych w jasyr tatarskie najazdy doprowadzały wschodnią i południową Rzeczpospolitą do wyludnienia. Słowo jasyr (znane także w formie: jassyr) wywodzi się najpewniej z języka arabskiego lub tureckiego i może oznaczać osobę pojmaną lub jeńca.
