Marcin Luter – duchowny katolicki, który porzuciwszy Kościół katolicki doprowadził do rozłamu w świecie chrześcijańskim, co zaowocowało powstaniem protestantyzmu w bardzo licznych obecnie odmianach. Luter pochodził z Niemiec i mając nieco ponad 20 lat wstąpił do zakonu augustianów. Badacze wskazują, że nie była to dojrzała decyzja i wynikała ze sporu z ojcem. W roku 1517 opublikował swoje słynne 95 tez, w których potępiał katolickie Nauczanie oraz niektóre praktyki Kościoła. Część z jego zarzutów znalazło w tamtym lub późniejszym czasie zrozumienie także wśród katolików pragnących naprawy Kościoła znajdującego się w kryzysie. Wiele teorii Lutra było jednak rewolucyjnych i sprzecznych z Magisterium katolickim. Tym samym to właśnie jego uznaje się za założyciela nowego ruchu religijnego na łonie chrześcijaństwa zachodniego (herezjarchę), choć część środowisk protestanckich z czasem przyjęło nauki stawiające ich poza chrześcijaństwem . Kościół katolicki obłożył Lutra ekskomuniką w roku 1521. Mimo tego ruch protestancki zyskał uznanie w niektórych krajach niemieckich, Skandynawii i Wielkiej Brytanii, a z czasem i w Nowym Świecie. Po zerwaniu z Kościołem Luter, łamiąc przysięgę życia w celibacie, związał się z byłą zakonnicą Katarzyną von Bora. Miał z nią liczne potomstwo. Często Lutra uznaje się za ojca współczesnego języka niemieckiego. Jego wkład polegał na współudziale w tłumaczeniu Biblii (jego wersja różniła się jednak od katolickiego pierwowzoru nie tylko językiem, ale i zawartością). Nie brak także głosów wskazujących na rolę Lutra w rozwoju niemieckiej tożsamości narodowej, a nawet niemieckiego nacjonalizmu (o antyrzymskim nastawieniu). Wspólnoty protestanckie odnoszą się do niego z wielką czcią. Katolicy wskazują na jego odstępstwo od wiary zamiast reformowania od wewnątrz wspólnoty potrzebującej odnowy, głoszenie herezji, porzucenie stanu kapłańskiego i złamanie złożonych przysiąg. Wystąpienie Lutra zapoczątkowało w Europie serię wojen religijnych. Nie ma jednak podstaw, by uznawać Lutra za osobiście winnego czynów części jego uczniów (oraz czynów niektórych katolików). Pewne kontrowersje budzi natomiast jego stosunek do Żydów i Słowian.
