Wszyscy o niej słyszeliśmy, ale często nasza wiedza o Barbarze Apolonii Chałupiec pozostaje bardzo ograniczona. Tymczasem w czasach największego rozwoju kariery Pola Negri była jedną z najbardziej rozpoznawalnych kobiet na świecie. I – co ważne – nigdy nie ukrywała swoich związków z Polską.
Całe życie Poli Negri było niemalże filmowym scenariuszem, choć nie zawsze był to film, w którym wszyscy chcielibyśmy wystąpić. Natomiast zawsze wokół Barbary Apolonii Chałupiec działo się dużo.
Już jej dzieciństwo obfituje w wiele ciekawostek. Urodzona w roku 1897 na terenie obecnego województwa kujawsko-pomorskiego gwiazda kina przyszła bowiem na świat w małżeństwie mieszanym. Jej matka, Eleonora z Kiełczewskich, była Polką, zaś ojciec pochodzącym ze Słowacji rzemieślnikiem pochodzenia romskiego. Niektórzy uważają nawet, że kruczoczarne włosy Poli Negri zostały przez nią odziedziczone po tacie – Juraju Chalupecu. Pewną zagadką pozostaje natomiast kwestia jej nazwiska: dlaczego Chalupec w metryce Poli Negri ewoluowało w Chałupiec.
Wedle jednej z wersji wydarzeń ojciec Poli Negri, mimo zagranicznego pochodzenia, był represjonowany przez rosyjskiego zaborcę. Juraj został zesłany na Sybir, a przyszła gwiazda kina przeprowadziła się wraz z matką do Warszawy, zaś na wakacje jeździła do babci od strony mamy, do wielkopolskiego Brdowa. W Warszawie Eleonora z domu Kiełczewska robiła co mogła, choć nie było łatwo, by dobrze wykształcić córkę. Natomiast młoda dziewczyna sama wkrótce poczuła, że ma talent aktorski i zaczęła dążyć w tym kierunku. Udało jej się dostać do szkoły baletowej funkcjonującej przy Teatrze Wielkim.
Na wczesnym etapie kariery nieocenioną pomoc młodej aktorce oraz jej matce udzielił Kazimierz Hulewicz. Finansował m.in. leczenie chorującej na gruźlicę przyszłej gwiazdy kina. Co ważne, Pola Negri pokonała schorzenie, ale lekarze zakazali jej tańczyć, choć miała już na tym polu pewne sukcesu. Aktorstwo stało tym samym jej jedyną drogą. Wykorzystała ją jednak w pełni. Innym istotnym dziedzictwem kuracji w Zakopanem był pseudonim – już bowiem jako nastolatka Barbara Apolonia Chałupiec zaczęła się nim posługiwać. Pola to zdrobnienie od imienia Apolonia, zaś Negri to nawiązanie do jej idolki, włoskiej poetki Ady Negri, z której twórczością zapoznała się właśnie w stolicy polskich Tatr.
Nastoletnie zaledwie Pola szybko zyskała uznanie teatralnej widowni. Publiczność poznała ją już w roku 1912. Wtedy też rozpoczęła się jej prawdziwa kariera, której nie przerwała nawet I wojna światowa. Szybko o współpracę z nią zaczęli zabiegać przedsiębiorcy z branży filmowej. Jej popularność i majętność rosła. Wkrótce zaczęła występować także w Niemczech i również tam stała się prawdziwą gwiazdą.
Podróżując między Warszawą i Berlinem na przełomie drugiej i trzeciej dekady wieku XX w trakcie kontroli granicznej Pola poznała podporucznika Eugeniusza Dąmbskiego ze Straży Granicznej. Para szybko się pobrała i zamieszkała w Sosnowcu, ale niestety po kilku latach małżonkowie rozwiedli się.
Tymczasem podczas jednego z występów w Berlinie Pola przykuła uwagę Jessego L. Lasky’ego z hollywoodzkiej wytwórni Paramount. Postanowił nawiązać z nią współpracę. W ten sposób Barbara Apolonia Chałupiec trafiła do USA.
Lata 20. stanowiły największy przełom w karierze Poli Negri. Był to czas budowania rozpoznawalności oraz majętności. Dość szybko stała się najbogatszą kobietą w amerykańskim show-biznesie.
Co istotne, Pola Negri w przeciwieństwie do wielu Polaków przybywających do Hollywood jako osoby biedne i szukające zajęcia, trafiła tam już jako gwiazda wielkiego formatu. Nigdy jednak, ani w Berlinie, ani w USA, nie ukrywała swojego pochodzenia. Zachowała także taki sam jak w Polsce pseudonim artystyczny.
Ponadto wiele wskazuje na to, że była osobą nastawioną patriotycznie. Będąc u szczytu kariery gościła w Stanach Zjednoczonych generała Józefa Hallera i kilku innych oficerów zbierających środki na rzecz polskich weteranów (zachowała się nawet wspólna fotografia gwiazdy kina i „błękitnego generała”). Pola wspierała Polonię w USA na różne sposoby, między innymi organizując dożynki czy finansując budowę kilku kościołów i uczestnicząc w życiu tych parafii. Hojność stanowiła jedną z jej wielu pozytywnych cech. Sama była także wierzącą i praktykującą katoliczką, na co wpływ miała z pewnością jej niezwykle pobożna matka. Z czasem Pola Negri zaczęły krytykować zmiany społeczne i obyczajowe, jakie w dekadach powojennych zaczęły dokonywać się w USA.
Andrzej Krakowski w książce „Pollywood. Jak stworzyliśmy Hollywood” podkreśla także, że Pola Negri nigdy nie wstydziła się polskości. Zachowała m.in. polski akcent w języku angielskim. Było to nieistotne w czasach kina niemego, ale zahamowało jej karierę w epoce pojawiających się produkcji dźwiękowych. Zanim to jednak nastąpiła Pola Negri stała się jedną z najważniejszych celebrytek w USA.
W tym kontekście wymienia się także jej bujne życie towarzyskie, choć nie wiadomo na ile rzeczywiście było ono burzliwe, a na ile stanowiło element marketingowy mający na celu zwracanie na nią uwagi opinii publicznej. Miało ją łączyć uczucie z samym Charliem Chaplinem. Słynny komik nauczył się nawet kilku zwrotów po polsku. Ponadto miała mieć romans z Rudolfem Valentino. Obaj panowie mieli chcieć nawet zostać jej mężami. Miała być ponadto związana z Haraldem McCormickiej, przedsiębiorcą związanym z branżą produkcji maszyn rolniczych. Była ponadto towarzyszką rzekomego gruzińskiego księcia Sergiusza Mdivaniego. Niezależnie jednak od prawdziwości lub fałszywości tego typu plotek w latach 20. XX wieku Pola Negri była uznawana w USA i wielu innych krajach zachodu za symbol kobiecości i wzór urody.
Kres jej karierze przyniósł zanik kina niemego. Przeszkodą w kontynuowaniu występów była – oprócz wspomnianego wyżej akcentu – także nieodpowiadająca części widzów barwa głosu. To właśnie z tego powodu wróciła do Niemiec. Z czasem naziści zakazali jej występować, ale za Polą Negri wstawił się jeden z jej fanów… kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler. Ostatecznie jednak polska aktorka ponownie wyjechała do USA i tam przeżyła wojnę.
Występowała rzadziej, ale żyła dostatnio dzięki poczynionym inwestycjom – posiadanej firmie maklerskiej. Ostatnie lata życia spędził w Teksasie, gdzie zmarła w roku 1987 w wieku 90 lat. W swoim testamencie wyraziła życzenie, aby Msza święta pogrzebowa została odprawiona w języku polskim. Spoczęła obok swojej ukochanej matki w Los Angeles.
Michał Wałach
