Odpowiedź na tytułowe pytanie może mieć wiele wymiarów. Geneza zjawiska jest jednak bardzo skomplikowana.
Pod względem technicznym zawodnicy na torze żużlowym występujący w klasycznych zawodach nie jeżdżą w prawo, bo nie mogą. Uniemożliwia im to konstrukcja motocykla. Dodatkowym problemem jest dostosowanie różnych elementów ich wyposażenia do jazdy właśnie w lewo.
Względy techniczne są jednak wtórne i gdyby ktoś w przeszłości zdecydował o jeździe w prawo, to zapewne bez żadnego problemu maszyny zostałyby na przestrzeni lat dostosowane do takiej właśnie rywalizacji. Dlaczego jednak postanowiono ścigać się w lewo?
Tu koncepcji jest kilka. Należy jednak zauważyć, że pod względem poruszania się w lewo żużel nie odstaje od innych sporów, w których chodzi o przemieszczanie się po okręgu (owalu). Skręcanie w lewo zobaczymy także chociażby w lekkoatletyce.
I owo lekkoatletyczne, biegowe skojarzenie może być odpowiedzią na pytanie o lewoskrętność żużla. Jedna z teorii głosi bowiem, że skręcanie w lewo to efekt lewostronnego ruchu w Wielkiej Brytanii, ojczyźnie lekkoatletyki. Nie ma jednak mocnych dowodów na potwierdzenie takiej teorii.
Inna koncepcja zakłada, że ruch w lewo towarzyszy sportom od wieków z powodu przypadku (decyzja losowa) lub naturalnej skłonności praworęcznej większości społeczeństwa do delikatnego skręcania w lewo podczas ruchu na wprost. Jednak i tu nie sposób orzec czy faktycznie takie względy zdecydowały o wyborze kierunku ruchu w sportach.
Ciekawa jest także kolejna propozycja odpowiedzi na pytanie o powody wyboru skręcania w lewo w sportach. Tu sięgnąć należy do historii. I to całkiem odległej, bo starożytnej.
Zgodnie z tą koncepcją sporty biegowe obecne na Igrzyskach w starożytnej Grecji najpierw rozgrywane były na odcinku prostym, bez zakrętów i owali. Wtedy też obserwujący rywalizacje oczekiwali, że będą widzieć zawodników biegnących od lewej do prawej. Był to dla nich naturalny kierunek, gdyż w taki sposób wówczas w Grecji czytano. Dopiero nieco później tory zmodyfikowano i zaokrąglono, dobudowując nowinki do starszych instalacji. Tym samym zawodnicy zostali zmuszeni do skręcania i biegania w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (którego wówczas nie znano), a także przeciwnie do pozornego ruchu słońca po niebie na półkuli północnej.
Czy owa teoria jest poprawna? Może się podobać, ale ma i słabe strony. Chodzi o zjawisko bustrofedonu, czyli pisania na zmianę: od prawej do lewej i od lewej do prawej (w kolejnej linijce). Taka metoda była znana starożytnym Grekom w 776 roku p.n.e., gdy odbywały się pierwsze igrzyska.
Co prawda była to metoda odchodząca do lamusa w ramach odcinania się od pierwowzoru greckiego pisma, pisma fenickiego, w którym czytano od prawej do lewej, ale jednak w chwili startu pierwszego biegu na pierwszych igrzyskach czytanie od lewej nie było jedyną formą znaną miejscowym.
Dlaczego więc żużlowcy i inni sportowcy rywalizując i przemieszczając się do przodu skręcają w lewo? Obecnie udzielenie pewnej odpowiedzi na to pytanie wydaje się niemożliwe, ale istniejące teorie są niezwykle interesujące i warto się im przyglądać.
Michał Wałach
