Francisco Franco – (pełne imię i nazwisko: Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo Franco y Bahamonde Salgado Pardo) hiszpański wojskowy i polityk, przywódca sił antykomunistycznych w trakcie wojny domowej, a po jej zakończeniu wieloletni dyktator jako caudillo. Karierę wojskową zaczynał w liberalnej monarchii hiszpańskiej w pierwszej dekadzie XX wieku. Jako zdolny wojskowy i człowiek zasłużony w walkach w Maroku w roku 1926 został generałem. Był wówczas najmłodszym człowiekiem w Europie z tym stopniem wojskowym. Długo dystansował się od polityki, choć osobiście sprzyjał umiarkowanym siłom prawicowym. Nie zareagował na obalenie monarchii i rządy lewicy. W okresie rządów prawicowych w trakcie istnienia II Republiki brutalnie spacyfikował robotniczą rewolucję w Asturii. Po wyborczym sukcesie lewicy na początku roku 1936 został odsunięty od dowodzenia i skierowany na daleką prowincję zamorską. Nie należał do grona najważniejszych spiskowców przygotowujących zamach stanu latem roku 1936. Dołączył do nich dopiero w lipcu, tuż przed wybuchem walk, w reakcji na zamordowanie prawicowego posła Jose Calvo Sotelo przez funkcjonariuszy państwa rządzonego przez lewicę. Po wybuchu wojny domowej miał dowodzić wojskami w Maroku, ale lider buntu, generał Jose Sanjurjo, zginął w katastrofie lotniczej. Franco natomiast, dzięki wsparciu Włoch i Niemiec, zdołał przerzucić swoje siły z Afryki do Hiszpanii, co uratowało wojskowy pucz przed klęską, a zarazem spowodowało wieloletnie walki o kraj. Dzięki posiadaniu najliczniejszych zwartych sił rosła jego polityczna rola. Już późnym latem roku 1936 został najważniejszym dowódcą wojskowym, a wczesną jesienią: liderem politycznym sił antykomunistycznych. Dzięki politycznej elastyczności zdołał zjednoczyć i utrzymać w jedności zarówno prawicowych monarchistów i tradycjonalistów (w tym karlistów) oraz lewicujących i faszyzujących falangistów. Po pokonaniu wojsk Frontu Ludowego Franco został przywódcą całej Hiszpanii i dyktatorem. Przeciwników politycznych spotkały represje, a kraj zbliżył się na jakiś czas do faszystowskich Włoch i nazistowskich Niemiec. Jednocześnie oficjalnie Hiszpania nie wzięła udziału w II wojnie światowej, a z biegiem lat sympatie Franco zaczęły kierować się w stronę aliantów zachodnich (co było przejawem nie tylko poglądów, ale i koniunkturalizmu). Po II wojnie światowej Franco odnowił w Hiszpanii monarchię, ale bez wskazania osoby władcy. Sam Franco został regentem. Państwo początkowo przybrało charakter korporacyjny. Panowała cenzura i klerykalizm. Z czasem reżim został złagodzony, a Hiszpania odeszła od korporacjonizmu w życiu gospodarczym. Otwarcie na kapitalizm doprowadziło do gospodarczego cudu. Problemem był jednak separatyzm i terroryzm, m.in. baskijski. W roku 1967 generał Franco wskazał Jana Karola Burbona jako swojego następcę w roli szefa państwa oraz nowego króla. Wybór władcy nie z legitymistycznej linii zawiódł karlistów, jednak decyzja Franco nie była łatwa, a karlistowscy kandydaci: problematyczni. Francisco Franco zmarł w roku 1975 i został pochowany w Dolinie Poległych: Mauzoleum ofiar hiszpańskiej wojny domowej (w roku 2019 lewicowy rząd hiszpański usunął jego ciało z tego miejsca). Po śmierci Franco król dokonał reform politycznych i mimo obietnicy złożonej Franco wprowadził w kraju system demokratyczny z marginalną rolą polityczną króla. Zwolennicy Franco próbowali zahamować te zmiany, ale ponieśli klęskę.
