Glajchszaltung – polskie określenie niemieckiego pojęcia gleichschaltung oznaczającego element nazistowskiej ideologii. Z czasem słowo rozciągnięto także na inne obszary życia (glajchszaltować). Gleichschaltung oznaczał promowane, a potem realizowane przez NSDAP ujednolicenie niemieckiego życia politycznego, społecznego, gospodarczego i administracyjnego. W praktyce oznaczało to zarówno likwidację niezależności poszczególnych organizmów państwowych lub parapaństwowych tworzących Niemcy (np. Prus), jak i ujednolicanie systemów administracyjnych i policyjnych. Nie była to jednak klasyczna centralizacja, a ujednolicanie o konkretnym profilu ideologicznym. Tym samym gleichschaltung stanowił politykę prowadzącą do zbudowania w Niemczech państwa totalitarnego. Odbywało się to na wielu szczeblach, od władz samorządowych najniższego poziomu, przed kluby sportowe, stowarzyszenia i inne. Na mocy tej polityki zwalniano z pracy osoby o poglądach odmiennych od nazistowskich oraz Żydów. Dodatkowo zlikwidowano niezależność rządu Prus, który znajdował się wówczas w rękach socjaldemokratów (rozprawę zaczęto jednak jeszcze przed rokiem 1933). Naziści zakończyli budowanie jedności partii i państwa już latem roku 1934. Kolejnymi etapami było scalanie stowarzyszeń z partią NSDAP. Realnie wiele organizacji dobrowolnie, a nawet z zadowoleniem poddało się władzy nazistów.
Glajchszaltung
