Konfederacja warszawska – akt prawny gwarantujący tolerancję religijną w Rzeczpospolitej, uchwalony 28 stycznia 1573 roku na sejmie konwokacyjnym w czasie pierwszego bezkrólewia. Na mocy przepisów Konfederacji zakazano prześladowań religijnych, wszelkie spory na tle wyznaniowym miały być rozstrzygane pokojowo, szlachcie przyznano swobodę wyznania religii, dysydenci uzyskali pełnię praw politycznych. Wprowadzono również zakaz odmawiania chłopom posłuszeństwa swemu panu z pobudek religijnych, z tym, że nie narzucano im wiary pana (w odróżnieniu od sytuacji w Niemczech powstałej po zawarciu pokoju augsburskiego w 1555 roku). Konfederację warszawską, pomimo silnych protestów i oporu biskupów katolickich, włączono do Artykułów henrykowskich. Konfederacja warszawska to jeden z pierwszych w Europie aktów wprowadzających tak szeroką swobodę religijną. Jej tekst przygotowała komisja, w której skład weszli senatorowie oraz posłowie katoliccy i protestanccy (odpowiednio po połowie), a jej pracom przewodniczył biskup Stanisław Karnkowski. Rzeczpospolita, na tle pogrążonej w walkach religijnych Europy XVI wieku, dzięki Konfederacji warszawskiej stała się jednym z nielicznych krajów, który gwarantował protestanckiej szlachcie te same prawa co szlachcie katolickiej, unikając w ten sposób zbrojnych rozruchów.
