Numerus clausus – metoda odgórnego kształtowania struktury społecznej studentów uczących się na uczelniach wyższych, z częściowym marginalizowaniem znaczenia kompetencji i podnoszeniem znaczenia wybranych pozamerytorycznych obszarów. W praktyce numerus clausus oznaczało, że odsetek przyjmowanych na studia studentów z danej grupy społecznej był ustalany odgórnie (przez państwo, samorząd lub władze uczelni). W II RP wprowadzenia tego typu rozwiązań domagała się młodzież o poglądach nacjonalistycznych. Wyznaczony odsetek miał dotyczyć studentów narodowości żydowskiej. Narodowcy chcieli bowiem zimniejszych ich wpływ na polskie życie akademickie oraz gospodarcze. Dotyczyło to głównie kierunków i zawodów, w których dominacja Żydów była największa. Tym samym nacjonaliści chcieli, aby (poprzez ograniczenie liczby studentów do odsetka zgodnego z udziałem Żydów w całym społeczeństwie) stopniowo ograniczać udział osób narodowości żydowskiej w tym sektorach gospodarki, gdzie było ich wyraźnie więcej niż w społeczeństwie. Celem było także zwiększenie szans na zdobycie wyższego wykształcenia przez zdolną młodzież z terenów wiejskich i małomiasteczkowych. Radykalną wersją numerus clausus było numerus nullus. Ów postulat miał, poprzez czasowe całkowite wykluczenie studentów żydowskich, przyspieszyć dostosowywanie struktury etnicznej wybranych zawodów (medycznych, prawnych) do struktury etnicznej państwa. Numerus clausus nigdy nie stało się oficjalnie polskim prawem. Obowiązywało jednak nieformalnie i było wprowadzane przez władze akademickie kilku uczelni, co władze państwowe tolerowały. Numerus clausus nie było także polskim wynalazkiem i tego typu restrykcje istniały w wielu krajach Europy i świata.
