Romuald Traugutt – polski generał, dyktator powstania styczniowego. Urodził się 16 stycznia 1826 roku w Szostakowie (obecnie Białoruś). Karierę zawodową związał z wojskiem. W 1845 roku wstąpił do armii rosyjskiej. Wziął udział w kampanii węgierskiej w 1849 roku służąc w oddziałach generała I.F. Paskiewicza, a także w wojnie krymskiej w latach 1853-1856. Zgodnie ze złożoną prośbą, w 1862 roku zdymisjonowany z carskiego wojska w stopniu podpułkownika. Osiadł na Polesiu, gdzie zajął się gospodarstwem. Po wybuchu powstania styczniowego zaangażował się w walkę zbrojną. Dowodził partyzanckim oddziałem (w sile około 200 ludzi) działającym głównie w powiecie kobryńskim, ale również w prużańskim i brzeskim. Stoczył wiele potyczek m. in. w lasach pod Horkami (maj 1863), w lasku Woroń (23 czerwca 1863) i pod Kołodnem (12-13 lipca 1863). Po porażce pod Muchawcem zreorganizował zdziesiątkowany oddział, a następnie walczył na Wołyniu, gdzie 13 lipca doznał porażki pod Kołodnem. Oddelegowany do Warszawy nawiązał kontakt z Wydziałem Wojny Rządu Narodowego. Po nominacji generalskiej z 14 sierpnia wyruszył do Paryża z misją dyplomatyczno-wojskową celem zorientowania się w sytuacji międzynarodowej oraz potencjalnego zbrojnego wsparcia dla powstania. Po powrocie był przekonany o kontynuowaniu walk co najmniej do wiosny 1864 roku. 17 października mianowany dyktatorem powstania. Sytuacja powstańców była wtedy bardzo trudna. Traugutt zlikwidował nieudolny rząd „czerwonych: Franciszka Dobrowolskiego. Dążył też do przekształcenia oddziałów partyzanckich w regularne wojsko (do szczebla korpusu włącznie). Dekretami z 15 i 27 grudnia 1863 roku wprowadził jednolitą organizację sił zbrojnych na terenie całego kraju (utworzono 5 korpusów) oraz przymus bezwzględnego wykonywania dekretu uwłaszczeniowego. Powołał specjalną władzę administracyjno-sądowniczą, której jedynym zadaniem było czuwanie nad sprawą uwłaszczenia. Celem jego działań było zorganizowanie pospolitego ruszenia i wywołanie powstania ludowego, co ostatecznie zakończyło się fiaskiem. Romuald Traugutt został aresztowany w nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 roku. Niespełna miesiąc wcześniej podobny los spotkał naczelnika Wydziału Skarbu Rządu Narodowego – Artura Goldmana, którego carskie władze zdołały złamać w trakcie przesłuchania i wydobyć informacje o kryjówce Traugutta, którą było warszawskie mieszkanie aktorki Heleny Kirkorowej. Więziony w X Pawilonie warszawskiej Cytadeli ostatni dyktator powstania styczniowego nie wydał żadnego ze współtowarzyszy broni. Pod koniec lipca 1864 roku sąd polowy skazał go na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano 5 sierpnia na stokach Cytadeli. Egzekucję narodowego bohatera obserwował ponad trzydziestotysięczny tłum rodaków.
