22 stycznia roku 1863 wybuchło powstanie styczniowe – polski zryw niepodległościowy przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Było ono największym i najdłużej trwającym tego typu działaniem w naszych narodowych dziejach – walki miały miejsce jeszcze jesienią roku 1864. Powstanie zyskało sympatię ośrodków międzynarodowych, jednak nie przełożyło się to na konkretne decyzje polityczne. Polacy pozostawieni sami sobie walczyli przede wszystkim w sposób partyzancki, zaś po upadku zrywu Rosjanie zaostrzyli represje i dokonywali brutalnych działań pacyfikacyjnych. Powstanie i jego tragiczne losy w istotny sposób wpłynęły na metody walki o narodową wolność na przełomie XIX i XX wieku.
