Roman Dmowski – polski polityk czasów zaborów i II Rzeczpospolitej, myśliciel, publicysta, dyplomata, parlamentarzysta, twórca i ideowy lider narodowej demokracji, z wykształcenia biolog. Swoją drogę polityczną Dmowski rozpoczynał w Związku Młodzieży Polskiej „Zet” oraz Lidze Polskiej, którą wraz ze współpracownikami przeobraził w Ligę Narodową. W 1903 wydał swoje najważniejsze dzieło: „Myśli Nowoczesnego Polaka”. Następnie w Tokio zabiegał o brak udzielenia przez japoński rząd wsparcia dla polskiego zrywu zbrojnego, który w ocenie Dmowskiego skutkowałby jedynie rozlewem krewi i nie przybliżyłby kraju od odzyskania niepodległości. Z podobnych powodów w trakcie rewolucji 1905 roku sprzeciwiał się uczestnictwu Polaków w walce z caratem. Dbał natomiast o upowszechnianie świadomości narodowej wśród wszystkich stanów społecznych (wszechpolskość). W tym okresie jego poglądy na relacje z dominującym w kraju katolicyzmem były w pewnym sensie instrumentalne: mimo braku osobistej wiary wyrażał się o Kościele i jego roli w historii pozytywnie, by nie zrazić hierarchów do sprawy polskiej – jednak wraz z wiekiem owo podejście uległo zmianie, a Dmowski stał się człowiekiem wierzącym. Po zmianach ustrojowych w Rosji został polskim posłem do Dumy. W tym czasie Dmowski wnikliwie analizował politykę międzynarodową i doszedł do wniosku, że większe zagrożenie dla polskości stanowi atrakcyjna i rozwinięta kultura niemiecka niż kultura rosyjska, dlatego w spodziewanym konflikcie mocarstw postulował przyjęcie postawy antyniemieckiej. Dodatkowo oceniał, że posiadanie ziem polskich stanowi dla Prus kwestię fundamentalną, zaś pod berłem Rosji istnieje potencjalna szansa na zjednoczenie wszystkich prowincji tworzących Polskę. W trakcie I wojny światowej był zorientowany na kraje ententy i to w Rosji, a potem na Zachodzie, tworzył polskie reprezentacje polityczne, które z czasem zyskały międzynarodowe poparcie. Przy kierowanym przez Dmowskiego Polskim Komitecie Narodowym powołano we Francji Błękitną Armię gen. Józefa Hallera, która walczyła z Niemcami, a potem stanowiła trzon wojska odrodzonej Rzeczypospolitej. Po ustaniu działań wojennych Roman Dmowski wraz ze światowej sławy pianistą Ignacym Janem Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu. W II RP nie pełnił istotnych funkcji publicznych – był posłem oraz jedynie przez kilka miesięcy ministrem spraw zagranicznych. W tym okresie skupił się na rozwijaniu narodowej demokracji oraz publicystyce politycznej. Część jego poglądów jest obecnie uznawana za antysemickie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że z wiekiem niegdyś błyskotliwe refleksje Dmowskiego stawały się coraz bliższe teoriom spiskowym. Roman Dmowski zmarł 2 stycznia roku 1939, a jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną.
