Teoria autochtoniczna – koncepcja dotycząca pochodzenia Słowian zwana także teorią autochtonicznego pochodzenia Słowian. Zakłada obecność Słowian (Prasłowian) na terenach współczesnej Polski (nad Wisłą) od czasów prehistorycznych, od epoki brązu. Teoria powstała w opozycji do koncepcji allochtonicznej łączącej Słowian z Europą Środkową od około V wieku naszej ery. Obie koncepcje ścierały się nie tylko na gruncie nauki, ale i polityki, gdyż każda z nich była atrakcyjna politycznie: jedna dla Polaków, a druga dla Niemców. Z czasem, po osłabieniu presji politycznej oraz wraz z rozwojem badań, nauka zaczęła przychylać się koncepcji allochtonicznej, ale w ostatnich latach następuje zwrot związany z wykorzystaniem nowych badań i niewykluczone, że wkrótce obie teorie zostaną uznane za niewystarczające. Możliwe jest bowiem udowodnienie względnie stabilnego osadnictwa nad Wisłą od okres piętnastu wieków przed Chrystusem (co byłoby ukłonem w stronę teorii autochtonicznej) przy jednoczesnym odrzuceniu założenia o niezmiennie słowiańskim charakterze owej grupy (słowem: ludność nie musiała się zmieniać, ale jej kultura, język i tożsamość: owszem, zaś przodkowie dzisiejszych mieszkańców Polski nie musieli być Słowianami).
